Cây An xoa, có tên khoa học là Helicteres hirsuta Lour., thuộc họ Trôm. Loài cây này được sử dụng trong điều trị nhiều bệnh, đặc biệt là các bệnh liên quan đến gan như men gan cao, xơ gan, viêm gan,…
Mô tả dược liệu
Theo Dược sĩ CKI Nguyễn Quốc Trung, giảng viên Cao đẳng Dược TPHCM cho biết, Cây An xoa là loại cây thân gỗ nhỏ, mọc thành cụm và có tuổi thọ dài. Toàn bộ cây được bao phủ bởi lớp lông mịn. Lá cây có hình xoan, bề mặt thô ráp; mặt trên có màu xanh đậm, trong khi mặt dưới có màu trắng nhạt. Hoa của cây An xoa nhỏ, có màu tím, còn quả có hình dáng giống sâu róm và được bao phủ bởi lớp lông dài.
Phân bố và sinh thái
Cây An xoa thường mọc tự nhiên ven sông, suối hoặc trong những khu rừng sâu. Tại Việt Nam, cây tập trung chủ yếu ở các tỉnh Tây Nguyên, Tây Ninh và Bình Phước. Sau khi thu hoạch, cây An xoa thường được phơi khô để bảo quản và sử dụng lâu dài.
Bộ phận dùng
Thân, cành và lá của cây An xoa đều có thể được sử dụng làm dược liệu. Sau khi thu hoạch, cây được cắt nhỏ rồi đem phơi hoặc sấy khô để bảo quản và chế biến thành thuốc.
Thành phần hóa học
Cây An xoa chứa nhiều hoạt chất có lợi cho sức khỏe, bao gồm flavonoid, alkaloid, enzym và các nguyên tố vi lượng. Trong đó:
- Alkaloid: Có khả năng kháng lại sự phát triển của tế bào ung thư, ngăn chặn sự hình thành khối u.
- Flavonoid: Có tác dụng chống oxy hóa, bảo vệ hệ miễn dịch và hạn chế sự hoạt động của các gốc tự do gây bệnh.
Công dụng của cây An xoa
Cây An xoa có vị cay, mùi thơm đặc trưng, quy vào kinh Can. Dược liệu này được sử dụng phổ biến trong hỗ trợ điều trị các bệnh lý về gan, đặc biệt là ung thư gan. Một số công dụng chính của cây An xoa bao gồm:
- Hỗ trợ điều trị ung thư gan.
- Giúp phòng ngừa và điều trị các bệnh về gan như men gan cao, viêm gan, xơ gan.
- Thanh nhiệt, giải độc gan, hạ men gan và tăng cường chức năng gan.
- Hỗ trợ cải thiện giấc ngủ, điều trị vàng da, suy nhược cơ thể.
Cách sử dụng: Mỗi ngày dùng khoảng 100g cây An xoa sắc với 1 lít nước, uống thay trà hằng ngày.
Bài thuốc từ cây An xoa
Hỗ trợ điều trị ung thư gan
- Nguyên liệu: 100g cây An xoa khô.
- Cách thực hiện: Nấu với 1 lít nước, đun sôi đến khi còn khoảng 800ml thì tắt bếp.
- Cách dùng: Uống trước bữa ăn khoảng 20 phút.
Kết hợp cây An xoa với cây xạ đen
- Nguyên liệu: 50g cây An xoa (đã sao vàng), 50g cây xạ đen.
- Cách thực hiện: Sắc cùng 1.5 lít nước, đun đến khi còn 800ml.
- Cách dùng: Uống sau bữa ăn khoảng 15 phút.
Kết hợp cây An xoa với cà gai leo
- Nguyên liệu: 30g cây An xoa, 30g cây cà gai leo.
- Cách thực hiện: Cây An xoa được sao vàng hạ thổ, sau đó sắc chung với cà gai leo trong 1 lít nước, đun đến khi còn 600ml.
- Cách dùng: Uống hết trong ngày.
Hỗ trợ điều trị viêm gan B
- Nguyên liệu: 15g cây An xoa, 30g cây xạ đen, 30g cà gai leo, 10g rễ mật nhân.
- Cách thực hiện: Sắc cùng 1 lít nước, đun đến khi còn 500ml.
- Cách dùng: Chia làm 3 lần uống trong ngày.
Điều trị viêm đại tràng
- Nguyên liệu: 100g cây An xoa đã sao vàng hạ thổ.
- Cách thực hiện: Sắc với 1.5 lít nước đến khi còn 1 chén, uống hết chén thuốc đầu tiên.
- Cách dùng: Tiếp tục sắc với 2 lít nước, đun đến khi còn 2 chén nước, uống trong ngày.
Lưu ý khi sử dụng cây An xoa
Giảng viên Trường Cao đẳng Dược Hà Nội cho hay, Quá trình sao vàng hạ thổ quan trọng: Giúp loại bỏ lớp lông trên cây, hạn chế nguy cơ gây ho, ngứa rát cổ họng. Cây sau khi thu hoạch được phơi cho hơi héo. Sao vàng trên chảo nóng khoảng 20 – 30 phút, đảo liên tục để nguyên liệu chín đều. Đổ xuống nền sạch, úp chảo nóng lên khoảng 60 phút để hạ thổ. Bảo quản trong túi kín để sử dụng dần.
Không dùng chung với thuốc Tây: Cây An xoa có thể ảnh hưởng đến hiệu quả của thuốc Tây. Nếu đang điều trị bằng thuốc Tây, cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.