Cây Bồng bồng: Vị thuốc chữa hen suyễn hiệu quả

Cây Bồng bồng, còn được gọi là Bàng biển, Nam tỳ bà hoặc Cây lá hen, là một loại thảo dược được sử dụng phổ biến trong dân gian để hỗ trợ điều trị hen suyễn và ho. Hãy cùng khám phá những công dụng của loài cây này trong bài viết dưới đây.

Giới thiệu chung về cây Bồng bồng

Theo Dược sĩ CKI Nguyễn Quốc Trung,  giảng viên Cao đẳng Dược TPHCM cho biết, Cây Bồng bồng, còn được gọi là Bàng biển, Nam tỳ bà hay Cây lá hen, là một loài thực vật có giá trị dược liệu cao. Trong y học dân gian, cây này thường được sử dụng để hỗ trợ điều trị hen suyễn, ho và nhiều bệnh lý khác.

Mô tả đặc điểm dược liệu

Cây Bồng bồng thuộc loại cây nhỏ, có chiều cao từ 2 – 3m, thân thẳng và phân thành nhiều cành. Khi còn non, vỏ thân có màu vàng nhạt với các rãnh khía, đến khi già chuyển sang màu xám trắng. Các cành của cây được bao phủ bởi một lớp lông trắng như bông.

Lá cây mọc đối, có phiến dày, mép nguyên, cuống rất ngắn hoặc gần như không có cuống. Phần gốc lá có hình tim, đầu lá tù và hơi nhọn. Ở mặt trên của lá, gần gốc có tuyến và một hàng lông màu vàng nâu.

Cụm hoa của cây phát triển ở kẽ lá và đầu cành, tạo thành xim hoa với nhiều tán nhỏ. Hoa có màu trắng.

Quả cây có dạng hình giáo, thuôn nhọn dần về phía đầu, bên trong chứa nhiều hạt kèm mào lông. Đặc điểm nổi bật của cây là toàn thân có chứa nhựa mủ.

Phân bố và sinh thái

Cây Bồng bồng thuộc chi Calotropis (họ La bố ma – Apocynaceae), trong đó chi này có khoảng 4 loài trên thế giới, chủ yếu phân bố tại các vùng nhiệt đới của châu Á và châu Phi.

Ở Việt Nam, có hai loài Bồng bồng được tìm thấy, thường mọc thành từng bụi lớn tại các khu vực ven đồi, ven đường hoặc bãi cát ven biển. Đây là loài cây ưa sáng, có khả năng chịu hạn tốt và tái sinh mạnh mẽ từ gốc sau khi bị chặt hoặc từ các đoạn thân, cành khi được vùi xuống đất.

Phương pháp nhân giống chủ yếu của cây là giâm cành.

Bộ phận sử dụng

Những bộ phận của cây được sử dụng trong y học bao gồm:

• Lá bánh tẻ

• Nhựa mủ

• Vỏ thân

• Vỏ rễ

Thành phần hóa học

Nhựa mủ của cây chứa hai loại resinol đồng phân. Ngoài ra, thành phần nhựa mủ còn có glutathion và một loại enzyme tương tự papain.

Tác dụng dược lý

• Cao rượu từ lá Bồng bồng: Có tác dụng điển hình của một glycoside trợ tim. Cụ thể, nó giúp tăng sức co bóp cơ tim, tăng trương lực cơ tim, kéo dài thời gian tâm trương và làm giảm nhịp tim đáng kể. Tuy nhiên, nếu sử dụng liều cao có thể gây ngừng tim ở trạng thái tâm thu.

• Nhựa cây: Là một chất kích thích mạnh, có thể gây kích ứng da và niêm mạc. Khi chiết xuất nhựa được tiêm vào túi bạch huyết của ếch, nó gây chậm nhịp tim và viêm dạ dày, ruột cấp tính.

• Rễ cây: Có khả năng kích thích co bóp hồi tràng cô lập và co bóp tim cô lập trên chuột lang.

• Tác dụng chống ung thư: Rễ và lá của cây có tác dụng ức chế sự phát triển của tế bào ung thư dạng biểu bì mũi hầu trên mô nuôi cấy.

Công dụng của cây Bồng bồng

Hỗ trợ điều trị hen suyễn

• Dùng khoảng 10 lá Bồng bồng sắc với 1,5 bát nước, cô đặc còn 1 bát.

• Thêm đường và chia làm 3 – 4 lần uống trong ngày, nên uống xa bữa ăn hoặc sau khi ăn.

• Sau khoảng 2 – 3 ngày sẽ thấy hiệu quả, một số trường hợp kéo dài đến 7 – 8 ngày.

• Thường được kết hợp với các vị thuốc khác.

Lưu ý: Nước sắc có vị đắng và tanh, có thể gây cảm giác mỏi chân tay hoặc đau mỏi cơ thể. Không nên uống nhiều cùng một lúc vì có thể gây buồn nôn.

Chữa mụn nhọt, rắn cắn

• Dùng lá tươi giã nát và đắp trực tiếp lên vùng bị tổn thương.

Các công dụng khác

Giảng viên Trường Cao đẳng Dược Hà Nội cho hay, Theo tài liệu nước ngoài, nhựa cây được dùng trong y học dân gian kết hợp với nhựa xương rồng ngọc lân để làm thuốc tẩy mạnh. Bên cạnh đó, nó còn được sử dụng như một chất kích thích tại chỗ.

• Cồn thuốc từ lá Bồng bồng: Được dùng để điều trị sốt cơn.

• Thân, vỏ rễ và hoa: Được sử dụng để chữa nhiều bệnh khác nhau.

• Hoa: Khi tán thành bột và dùng với liều nhỏ có thể chữa cảm lạnh, ho, hen suyễn và khó tiêu.

• Vỏ rễ: Dạng bột có tác dụng hỗ trợ điều trị kiết lỵ.

• Cả cây: Có thể dùng để hỗ trợ chữa giang mai, tiêu chảy, thấp khớp, bệnh ngoài da và giun sán.

Lưu ý khi sử dụng

Trong trường hợp bị ngộ độc do cây Bồng bồng, cần:

• Uống sữa hoặc nước cháo để trung hòa độc tố.

• Tiêm morphin hoặc atropin để giảm đau.

• Nếu bị kích ứng da, có thể đắp nước lạnh và sử dụng các chế phẩm làm dịu như glycerin hoặc belladon.