Đặc điểm, công dụng và một số bài thuốc từ cây thanh ngâm

Cây thanh ngâm là một vị thuốc đa năng trong Y Học Cổ Truyền, giúp chống thoái hóa xương khớp, giảm viêm, cải thiện tiêu hóa và giấc ngủ. Để biết thêm thông tin chi tiết, vui lòng đọc bài viết dưới đây.

Đặc điểm của cây thanh ngâm

Theo dược sĩ CKI Lý Thanh Long- giảng viên Cao đẳng Y Dược TPHCM cho biết, Cây thanh ngâm, với vị đắng gắt, thuộc họ Scrophulariaceae, thường mọc ở các tỉnh phía Bắc của Việt Nam. Chiều cao khoảng 20cm, cây phân thành nhiều nhánh, lá tròn nhọn mọc đối nhau, có răng cưa và gân lá rõ nét. Hoa màu trắng mọc thành chùm, quả hình nang dẹt, nằm trong đài trông như con hến.

Thu hái toàn bộ cây vào mùa hạ, bao gồm hoa và quả, để phơi hoặc sấy khô làm thuốc. Trong cây thanh ngâm, hoạt chất curangin, thuộc nhóm glucosid, có nhiều tính chất giống như digitalis, có tác dụng trợ tim.

Công dụng của cây thanh ngâm

Cây thanh ngâm có vị đắng, tính mát, hoạt động thông qua các kinh Can và Tâm, vì thế có công dụng thanh nhiệt, giải độc, tiêu thũng và giảm đau. Cụ thể:

Thanh nhiệt, giải độc, cầm máu, và trị bệnh gan.
Điều trị mệt mỏi, cảm sốt và kích thích ra mồ hôi.
Giảm đau ở bụng, thắt lưng, dạ dày và thượng vị.
Đắp ngoài lên vết rắn cắn, vết thương, và vết loét mà không cần quan tâm đến liều lượng. Khi sử dụng đắp ngoài, hoạt chất curangin trong cây có thể hấp thụ vào máu, có tác dụng giải độc.

Một số bài thuốc sử dụng cây thanh ngâm

Giảng viên Trường Cao đẳng Dược Hà Nội cho hay, Dưới đây là một số bài thuốc sử dụng cây thanh ngâm:

Bài thuốc bổ máu:
- Công thức: Trộn 10g thanh ngâm, 10g sâm đại hành, và 20g nghệ vàng thái nhỏ, tán bột và trộn đều.
- Uống bột này với nước sắc thanh ngâm mỗi ngày trong 7-10 ngày để bổ máu cho phụ nữ mới sinh.
Rượu thanh ngâm khai vị và dễ tiêu hóa:
- Công thức: Ngâm 100g cỏ thanh ngâm trong 1 lít rượu trắng thơm (thêm 300g đường), sau khi rượu thấm thuốc (15 ngày trở lên) thì bắt đầu dùng.
- Uống 20-30ml trước bữa cơm để khai vị và điều trị khó tiêu.

Bài thuốc chữa bệnh kém ăn, mất ngủ:
- Công thức: Kết hợp thanh ngâm, hoài sơn, hạt táo chua, bá tử nhân, hạt sen, mạch mẫn mỗi vị 10g. Đun cạn với 800ml nước, uống 2 lần mỗi ngày.
- Uống liên tục trong 10 ngày để đạt hiệu quả tốt nhất.
Bài thuốc chữa đau bụng do giun:
- Công thức: Sắc 30g cỏ thanh ngâm với 500ml nước, uống trước bữa ăn, dùng liền trong 3 ngày để đạt hiệu quả.
Các bài thuốc khác:
- Trị ho gà, đau ngực: Sắc 10g lá thanh ngâm và 10g rau má, kết hợp để lấy nước uống.
- Trị tiểu máu: Dùng 15g thanh ngâm sắc lấy nước uống.
- Trị đau thượng vị: Sắc 20g cỏ thanh ngâm với rượu, sau đó uống.

Theo các nghiên cứu, lá thanh ngâm được xem là thảo dược khá an toàn. Ở liều 125 và 250mg/kg, không gây ra các tác động độc hại. Tuy nhiên, trong một số trường hợp sử dụng liều cao, có thể gây ra viêm gan nhẹ, nôn mửa, tiêu chảy hoặc viêm thận mạn tính. Do đó, trước khi sử dụng cây thanh ngâm để điều trị bệnh lý, người dùng nên tham khảo ý kiến của bác sĩ.

Tổng hợp: duochocvietnam.edu.vn