Phòng kỷ là một vị thuốc quý chế biến từ rễ cây phòng kỷ được sử dụng trong các bài thuốc y học cổ truyền. Nó có tác dụng chữa trị một số chứng bệnh như phong thấp, cao huyết áp, mụt nhọt, tiểu tiện không thông…
Tác dụng khác của phòng kỷ dược liệu bao gồm:
- Giải nhiệt;
- Chống dị ứng và phản vệ;
- Thư giãn cơ vân;
- Đặc biệt là khả năng chống ung thư mà chủ yếu là do tetrandrine A;
- Cả tetrandrine A và B đều có tác dụng kháng amip. Riêng tetrandrine A có tác dụng ức chế trực khuẩn lỵ Shigella.
Phòng kỷ dược liệu có vị đắng, vị cay, tính hàn. Quy kinh vào bàng quang, thận, tỳ. Theo Y Học Cổ Truyền, tác dụng của phòng kỷ dược liệu bao gồm:
- Lợi tiểu tiêu thũng;
- Khu phong chỉ thống;
- Chữa thủy thũng, thấp cước khí, tiểu tiện không thông;
- Chữa nhọt độc, phong thấp tê đau.
Liều lượng mỗi thang thuốc sắc có phòng kỷ là từ 5-10g/ngày.
Một số lưu ý khi sử dụng phòng kỷ:
Phòng kỷ là vị thuốc đông y có vị đắng hàn nên dễ gây tổn thương cho tỳ vị, do đó những người có tỳ vị vốn hư, âm hư mà không có chứng thấp nhiệt thì không nên dùng;
Trên thực nghiệm khi cho động vật uống liều lớn tetrandrine A có thể gây độc cho gan, thận, tuyến thượng thận nên cần thận trọng khi sử dụng phòng kỷ;
Theo kinh nghiệm Đông y, hán phòng kỷ và mộc phòng kỷ đều có tác dụng trừ phong thấp và tiêu thũng. Tuy nhiên hán phong kỷ lợi thủy, tiêu thũng mạnh hơn, còn mộc phòng kỷ lại khu phong chỉ thống tốt hơn.
Bác sĩ, giảng viên Tô Lâm hiện đang giảng dạy bộ môn Y học cổ truyền ở Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn chia sẻ một số bài thuốc từ phòng kỷ như sau:
Bài thuốc trị viêm, sưng đau khớp
Bài thuốc số 1: Sử dụng các thành phần: phòng kỷ, bạch truật, sinh khương, bạch linh mỗi vị 12g, cam thảo 9g, ô đầu 6g, quế chi 3g. Đem tất cả các thành phần tiến hành sắc lấy nước uống;
Bài thuốc số 2: Thành phần bao gồm phòng kỷ 15g, ý dĩ nhân 15g, mộc qua 9g, ngưu tất 9g, sau đó đem tất cả đi sắc nước để uống;
Bài thuốc 3: Sử dụng 10g phòng kỷ, 10 tằm sa đều, 12g uy linh tiên, 15g kê huyết đằng và đem đi sắc lấy nước uống.
Bài thuốc trị phù thũng, bí tiểu
Bài thuốc số 1: Lấy các thành phần phòng kỷ dược liệu, bạch truật mỗi loại 10g, hoàng kỳ 16g, cam thảo 5g đem đi sắc lấy nước uống;
Bài thuốc số 2: Sử dụng các dược liệu phòng kỷ, phục linh, hoàng kỳ, quế chi mỗi loại 10g và 6g, cam thảo để đem đi sắc lấy nước uống.
Bài thuốc trị chứng nhiệt tý (thấp khớp cấp)
Ngâm phòng kỷ dược liệu với rượu trong 20 ngày, sau đó đem ra uống mỗi lần từ 10 – 20ml, ngày uống từ 2 – 3 lần trong vòng 10 ngày/liệu trình, cần 3 – 6 liệu trình, mỗi lần cách nhau 4 – 5 ngày.
Phòng kỷ dược liệu là một vị thuốc quý, chế biến từ rễ cây phòng kỷ và là thành phần trong nhiều bài thuốc đông y. Tuy nhiên, để đảm bảo hiệu quả điều trị, người bệnh cần dùng thuốc theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ tại các đơn vị, phòng khám cơ sở y tế.