Ngũ bội tử vị thuốc tốt cho người bệnh trĩ, bệnh lị lâu ngày ra máu

Một vị thuốc đặc biệt có nguồn gốc từ những túi trên thân cây Muối do loài sâu gây ra mang tên Ngũ bội tử. Với tác dụng chữa trị bệnh trĩ, tiêu ra máu do lị lâu ngày gây ra. Ngoài ra còn chữa được ho lâu ngày, có đờm hay ho ra máu, nôn ra máu.

Ngũ bội tử vị thuốc tốt cho người bệnh trĩ

Cụ thể công dụng và cách dùng vị thuốc này ra sao, xin cùng tìm hiểu trong bài viết sau.

1.Mô tả đặc điểm chung dược liệu

Tên gọi khác: Bầu bí, Bách trùng thương, Văn cáp Diêm phu mộc
Tên khoa học : Galla chinensis. họ Đào lộn hột (Anacardiaceae).

Đây là tổ đã phơi hay sấy khô của ấu trùng sâu Ngũ bội Loài ấu trùng sâu này ký sinh trên cây Muối, còn gọi là cây Diêm phu mộc

1.Đặc điểm thực vật Cây Muối

Là cây nhỏ cao từ 2 – 8 m.
Lá so le, lá kép lẻ, mỗi lá gồm có 7 – 14 lá chét. Lá rộng khoảng 2.5 – 10cm và dài khoảng 5 – 15cm.
Hoa mọc thành cụm, nhỏ, màu trắng sữa, mọc ở đầu cành. Cụm hoa dài khoảng 20 – 30cm. Cây ra hoa vào tháng 8 – 9 và sai quả vào tháng 10.
Quả màu đỏ cam, trong có chứa 1 hạt.
Do một loài sâu đục xâm nhập, thường chích vào cuống lá cây hoặc cành non và đẻ trứng vào. Tạo thành nốt sần nhỏ trên các cành non và lá do tác động của các chất mà sâu tiết ra. được gọi là ngũ bội tử.. Các nốt này thường xuất hiện vào tháng 5, tháng 6.

2.Phân bố thu hái và chế biến

Theo Ds.CKI. Nguyễn Quốc Trung Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur cho biết: Ngũ bội tử có ở Trung Quốc, Nhật Bản, Việt Nam. Ở nước ta, ngũ bội tử có ở các tỉnh như Cao Bằng, Lạng Sơn, Hà Giang.

Ngũ bội tử này sẽ được thu hoạch vào tháng 9 hằng năm. sau khi thu hoạch đem luộc trong nước sôi 3-5 phút đến khi mặt ngoài có màu tro nhằm giết chết con sâu bên trong. Rồi vớt chúng ra rồi mới đem phơi hoặc sấy khô.

Ngũ bội tử khô đựng chai, lọ có nắp đậy và để ở nơi khô ráo, thoáng mát.

3.Vị thuốc Ngũ bội tử

Vị thuốc Ngũ bội tử có dạng túi hình trứng (Đỗ bội) hoặc hình củ ấu (Giác bội).

Đỗ bội:Có hình thoi hay hình trứng, dạng nang, dài 2,5 – 10 cm, đường kính 2 – 4 cm.

Mặt ngoài có màu xám nâu, hơi có lông tơ mềm. Cứng giòn, dễ vỡ vụn. khi gãy có dạng chẩt sừng, sáng bóng, dày 0,2 – 0,3 cm.Mặt trong phẳng, tròn, màu xám. Có khoang rỗng, màu nâu đen và chất bột bài tiết ra.Mùi đặc biệt, có vị se.

Giác bội: hình củ ấu, dạng sừng. phân nhánh, không đều, Mặt ngoài có lông tơ mềm rõ rệt, vách tổ tương đối mỏng.

Ngũ bội tử khô

2.Bộ phận dùng

Theo tin tức ngành dược chỗ sần sùi trên cành lá của cây muối do con sâu ngũ bội gây ra. (Tổ Ấu trùng của con sâu)

1.Thành phần hoá học

Chủ yếu là Tanin, tỷ lệ tanin của ngũ bội tử Việt Nam là 50% – 80%, (sau khi đã trừ đi độ ẩm). Tanin trong dược liệu có tên gọi là axit galotanic. Thủy phân axit này sẽ cho axit galic.Ngoài tanin ra, trong dược liệu này còn có axit galic tự do, 2 – 4% chất béo, nhựa và tinh bột.

2.Tác dụng dược lý

*Theo Y Học Cổ Truyền

Dược liệu có vị đắng chua, mặn, tính bình. quy vào 3 kinh là thận, can và phế.Với thành phần hóa học đa dạng, Dược liệu có nhiều công dụng chữa trị bệnh khác nhau.

Dược liệu được dùng như một bài thuốc hiệu quả chữa các bệnh liên quan đến đường tiêu hóa như: đi tiêu ra máu, lỵ tiêu chảy lâu ngày.

Chủ trị: Hoạt tinh, di tinh, lòi dom, đạo hãn, tự hãn, phế hư, băng lậu hạ huyết.

*Theo Y Học hiện đại:

– Tác dụng kháng khuẩn: Nước sắc từ thảo dược này có tác dụng tiêu diệt và ức chế một số loại vi khuẩn như: kiết lỵ, bạch hầu, tụ cầu vàng, liên cầu khuẩn, trực khuẩn mủ xanh, phế cầu khuẩn, virus cúm, trực khuẩn thương hàn, phó thương hàn, và chủng virus PR8.

– Tác dụng làm liền vết loét: Tanin có trong dược liệu kết tủa với albumin giúp làm se vết loét.

– Độc tính: Tiêm thuốc ở liều cao dưới da có thể gây khó thở, tinh thần kích động, gây hoại tử tại chỗ và tử vong trong 24 giờ (thử nghiệm trên súc vật).

Công dụng, liều dùng

Công dụng : Cầm tiêu chảy, cầm máu, trừ mụn nhọt, giải độc, bổ Phế trừ ho.

Ngũ bội tử chủ trị: Đi tiêu ra máu, Tiêu chảy lâu ngày, lỵ lâu ngày, , nôn ra máu, trĩ chảy máu, nhọt độc, mụn độc, trị các vết loét trong miệng, ho lâu ngày, ngực nóng ho có đờm.

Liều dùng: từ 4 g -12 g/ngày, dạng thuốc sắc. Dùng ngoài thì tuỳ lượng thích hợp.

3.Một số bài thuốc kinh nghiệm hay:

1.Chữa lỵ ra máu lâu ngày

Dùng Ngũ bội tử 40 g. Phèn phi 20 g,đem tán bột viên với hồ, uống với nước cơm.Uống mỗi lần 2g – 8g, uống 2 – 3 lần/ngày

2.Chữa trị ho lâu ngày, khạc ra máu

Dùng Ngũ bội tử sao đem tán nhỏ,uống mỗi lần 4 g với nước chè vào sau bữa ăn, uống 2 – 3 lần/ngày

3.Chữa trị đau bụng tiêu lỏng

Ngũ bội tử tán bột làm viên bằng hạt đậu xanh,uống ngày 15 – 20 viên với nước Bạc hà.Mẫu dược liệu Ngũ bội tử khô

4.Chữa trị bệnh trĩ bằng cách ngâm

Dùng 500g ngũ bội tử (tán vụn) và 1000ml cồn 52.5%.Đem dược liệu ngâm với cồn, ngâm trong vòng 30 – 60 ngày, bảo quản trong lọ kín.Sau đó lọc lấy nước, nấu sôi để vô trùng.Khi sử dụng, nên vệ sinh vùng hậu môn và chích trực tiếp vào búi trĩ.

Chú ý: Thực hiện theo hướng dẫn của thầy thuốc chuyên môn.

5.Chữa trị xuất huyết đường tiêu hóa trên

Dùng Ngũ bội tử 6g,đem sắc với nước, còn lại 100ml,uống trong ngày chia thành 3 lần dùng.Với người không nôn, nên ăn thức ăn lỏng và truyền máu,còn người nôn ra máu nên nhịn ăn.

6.Chữa trị sẹo do bỏng

Ngũ bội tử 8 – 100g, Giấm đen 250ml, Ngô công 1 con tán bột và mật ong 18g,đem trộn đều chế thành cao thuốc, sao đó phết vào miếng vải đen và dán lên vùng sẹo bỏng.Cứ 3 – 5 ngày thay 1 lần và làm như vậy cho đến khi sẹo liền lại.

Chữa trị sẹo do bỏng

7.Chữa trị chứng trẻ nhỏ bị trớ

Ngũ bội tử (nửa sống nửa nướng chín) 3g và Chích cam thảo 20g,đem các vị tán thành bột mịn.Uống 2g thuốc bột uống với nước cháo hoặc nước cơm mỗi lần

8.Chữa Trẻ con đái dầm: ngũ bội tử tán nhỏ. Cho thêm nước vào cho dính, rồi đắp vào rốn.

9.Chữa trị di tinh

Bột mịn ngũ bội tử và Nước muối sinh lý trộn đều làm thành hồ, sao đó bôi phết vào cao dán 3×4 và đem dán vào huyệt Tứ mãn (huyệt vị nằm ở dưới rốn 2 thốn và đo ngang trái – phải 0.5 thốn).Sau 3 ngày thay miếng dán 1 lần.

10.Chữa trị tưa miệng

Bột ngũ bội tử 20g và Băng phiến 3g và,đem tán thành bột mịn, sau đó thổi vào lưỡi.Thực hiện 2 lần /ngày cho đến khi khỏi.

11.Chữa trị mồ hôi đêm

Bột ngũ bội tử, làm thành hồ rồi bôi đắp lên vùng rốn trước khi đi ngủ.

12.Chữa trị xuất tinh sớm

Ngũ bội tử và Hạt tiêu mỗi vị 20g, khổ sâm và địa phu tử mỗi vị 30g.Đem sắc uống hằng ngày.

13.Chữa trị bệnh lòi dom và sa tử cung

Dùng một ít ngũ bội tử, đem sắc lấy nước rửa.

14.Chữa trị chứng lòi dom ở trẻ em

Ngũ bội tử và Địa du đồng lượng nhau, đem tán nhỏ, sau đó dùng 1 ít bột uống với nước cơm.

4.Những điều cần lưu ý khi dùng dược liệu Ngũ bội tử

– Nên cần phân biệt khi dùng Ngũ vị tử khác ngũ bội tử. Ngũ bội tử dùng dể chữa tiêu chảy, lòi dom, làm liền vết loét và cầm tiêu chảy, trong khi đó Ngũ vị tử thường được dùng để an thần và trị ho

– Không nên sử dụng cho người bị tả lỵ do thấp nhiệt, thực tà, ngoại cảm.

Theo giảng viên Cao đẳng Dược Hà Nội: Ngũ bội tử là vị thuốc có công dụng chữa trị tiêu chảy lâu ngày, lỵ lâu ngày, đi tiêu ra máu, trĩ chảy máu. nhưng dùng với liều lớn hoặc sử dụng trong điều trị lâu ngày có thể gây ra tác dụng không mong muốn. Vì vậy trước khi sử dụng bài thuốc, bạn nên cần tham khảo ý kiến của thầy thuốc chuyên môn trước khi sử dụng các vị thuốc!

Ds.CKI. Nguyễn Quốc Trung

Xem thêm: duochocvietnam.edu.vn