Càng cua vừa là món rau ăn vừa là vị thuốc

Càng cua không chỉ là loài rau quen thuộc trong các bữa ăn, mà trong Đông y còn là dược liệu được sử dụng để chữa trị bệnh. Là vị thuốc có khả năng thanh nhiệt, giải độc, tăng cường dinh dưỡng rất hiệu quả. Hãy cùng Giảng viên trường Cao đẳng y dược Pasteur sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về loại rau này.

Rau càng cua

1.Mô tả đặc điểm chung về rau Càng cua

Tên gọi: Đơn kim, Cúc áo, Quỷ châm thảo, Thích châm thảo, Cương hoa thảo…
Tên khoa học: Peperomia pellucida (L.) Thuộc họ Hồ tiêu (Piperaceae).

1. Mô tả thực vật:

Càng cua là cây cỏ sống hàng năm, thân bò lan khi trưởng thành, cao khoảng 20 – 40cm.

Thân bò cây nhỏ và nhẵn bóng, có chứa nhiều nước hơi có nhớt.

Lá xanh bóng, mọc so le nhau. Thường lá có hình tam giác hoặc trái xoan, hình tim ở gốc, còn ở chóp hơi tù và nhọn. dài 15 – 20mm

Hoa họp thành bông dạng sợi có cuống mọc ở ngọn, dài gấp 2 – 3 lần lá.

Quả mọng hình cầu có hạt,rất nhỏ đường kính 0,5mm,

Toàn cây (trừ phần rễ) đều có thể sử dụng để làm rau ăn hoặc dùng làm vị thuốc.

2. Đặc điểm Phân bố và thu hái

Là nhóm cây thuộc thân cỏ, thích hợp sống ở những nơi ẩm ướt, ưa mọc nơi đất ẩm thấp Loại rau này có nguồn gốc từ Nam Mỹ, đến nay có mặt ở nhiều quốc gia. Riêng ở Việt Nam, loại rau Càng cua này mọc dại khắp nơi, đặc biệt là ở những vùng đất có độ ẩm ướt, mương rạch, vách tường.

Thường ra hoa vào tháng giêng hay tháng 8 âm lịch, sức sống mạnh mẽ. Hạt của nó rất nhỏ nên dễ phân tán nơi xa, khi gặp điều kiện thích hợp sẽ lên cây và phân tán lan rộng ra.

Thu hái: Có thể thu hái rau vào bất cứ thời điểm nào trong năm.

Thường dược dùng ở dạng tươi, chỉ cần loại bỏ rễ, đem rửa sạch là có thể sử dụng được.

Rau khi ăn sốngcó vị hơi chua, giòn, ngon, và rất có giá trị về dinh dưỡng.

Rau Càng cua ăn sống hơi chua, giòn, ngon, có giá trị về dinh dưỡng cao

3. Bảo quản

Dược liệu này cần để nơi khô ráo, thông thoáng

2.Thành phần hóa học

Rau Càng cua là loại rau giàu dinh dưỡng và chứa nhiều thành phần hóa học như sau:

Beta caroten (tiền vitamin A).
Chất sắt, kali, magiê… tốt cho tim mạch và huyết áp cũng như góp phần trong việc chữa bệnh đái tháo đường, táo bón, cao huyết áp.
Cây còn chứa nhiều chất vitamin C, carotenoid, dillapiole…
Trong 100g rau chứa 92% nước, canxi 224mg, phosphor 34mg, magiê 62mg, kali 277mg, sắt 3,2mg carotenoid 4.166 UI, vitamin C 5,2mg, cung cấp cho cơ thể 24 calories.

3.Tác dụng của rau Càng cua

Càng cua thường được chế biến thành nhiều món rau ăn đồng quê bổ dưỡng. Rau này cũng có thể ăn kèm với rau thơm hoặc nước chấm thịt, cá kho.các loại gỏi, canh thịt… Với hương vị thanh mát chua nhẹ, rau càng cua rất thích hợp ăn vào mùa hè trong năm và mang lại những tác dụng dinh dương và chưa được nhiều bệnh như sau:

1. Theo Tác dụng y học cổ truyền

Theo thuốc đông y Càng cua có vị mặn, ngọt, chua, lẫn giòn, dai.

Rau có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, sinh tân, hoạt huyết, tan máu ứ, giảm đau…

Thường dùng để chữa các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp, viêm dạ dày – ruột, tiêu hóa kém… Ngoài ra, rau còn được dùng ngoài chữa trị rắn cắn, nhọt lở, chấn thương sưng đau rất tốt, nhất là bệnh ghẻ lở

Càng cua có nhiều chất chống oxy hóa, làm chậm quá trình lão hóa của các tế bào

2. Theo Tác dụng y học hiện đại

+ Kháng khuẩn, chống oxy hóa: Theo tài liệu từ Pharmacognosy magazine:

Trong rau này có 2 chất là patuloside A và axanthone glycoside. Đây là những chất kháng khuẩn hiệu quả, tác dụng tăng cường hệ miễn dịch cho cơ thể.Và có chứa tinh dầu từ thân và lá nên có đặc tính kháng khuẩn E. coli, và các vi khuẩn đường ruột khác…

Ngoài ra, beta caroten là một chất chống oxy hóa tuyệt vời, giúp làm chậm quá trình lão hóa của các tế bào. Rau càng cua còn có khả năng tiếp nhận và tiêu diệt các gốc tự do gây hại cho cơ thể

+ Chữa trị hồng cầu lưỡi liềm: Theo tài liệu Tạp chí Dược lý và Dược phẩm Châu Phi (African journal of Pharmacy and Pharmacology), lá Càng cua có vai trò và tiềm năng trong chữa trị bệnh hồng cầu lưỡi liềm.

+ Hỗ trợ đái tháo đường thai kỳ: Tiểu đường thai kỳ là nỗi lo của hầu hết các thai phụ. Tuy nhiên rau càng cua lại có đầy đủ các nhóm chất dinh dưỡng mà hàm lượng calo lại rất thấp. Ngoài ra loại rau này có thể chế biến thành nhiều món ăn khác nhau giúp ổn định lượng đường trong máu và nâng cao đề kháng cho thai phụ.

+ Điều trị ung thư vú: Theo tạp chí Khoa Y, Đại học Y tế Tehran, Iran, Dịch chiết xuất từ lá có khả năng ức chế sự phát triển ung thư biểu mô tuyến vú ở người.

+ Tái tạo xương: Theo Tạp chí Journal of Ethnopharmacology, cho kết quả thí nghiệm trên chuột bị tổn thương xương đùi khi chiết xuất etanolic của Càng cua có thể tái tạo xương sau chấn thương.

+ Bảo vệ dạ dày: Từ kết quả nghiên cứu thí nghiệm trên chuột cho thấy: Dillapiole là hợp chất hoạt động mạnh nhất trong vai trò bảo vệ dạ dày.Nên tác dụng hỗ trợ chữa trị đau dạ dày

+ Chống viêm: Kết qua trong một nghiên cứu trên chuột cho thấy chiết xuất từ rau này có tác dụng kháng viêm và giảm đau do có chất prostaglandin tổng hợp. Nên Rau có tác dụng để chữa sốt, ho, cảm, nhức đầu và viêm khớp. Ngoài ra cây rau này còn có tác dụng hạ sốt gần giống với Aspirin.

+ Ức chế rối loạn cảm xúc: Sau khi được được thử nghiệm trên động vật dịch Chiết xuất từ rau càng cua có tác dụng trong điều trị rối loạn cảm xúc quá mức. Đối với Phụ nữ có thai, rau này có tác dụng ổn định tinh thần do sự thay đổi hormone. Vì vậy trong thời gian có thai, các bà mẹ có thể thêm rau càng cua vào thực đơn ăn uống hàng ngày. Nên có thể bổ sung cho bà mẹ mang thai một lượng sắt đáng kể khi mang thai

3. Cách dùng và liều dùng

Rau Càng cua dùng ở dạng tươi với nhiều cách chế biến khác nhau. Thường dùng toàn cây bỏ rễ để ăn sống, nấu canh, giã lấy nước uống, đắp ngoài da. Với liều lượng không cố định, có thể điều chỉnh cho phù hợp với mục đích sử dụng.

Lưu ý: Trong khi chế biến không được để nhựa mủ cây rau này bắn vào mắt.

4.Một số cách sử dụng vị thuốc

Theo các bác sĩ, giảng viên Cao đẳng Y Dược TPHCM cho biết: Với những tác dụng như nêu ở trên, “rau càng cua trị bệnh gì” là điều nhiều người muốn được giải đáp. Theo đó, các loại bệnh có thể được hỗ trợ chữa trị nếu dùng rau càng cua đó là:

1.Chữa trị viêm họng

Rau Càng cua 50 – 100g, Đem rửa sạch nhai ngậm hoặc xay nước uống hằng ngày.

Dùng liên tục trong 3 – 5 ngày sẽ khỏi.

2.Chữa trị mụn nhọt:

Dùng 150g rau rửa sạch rồi ăn sống hoặc xay ra làm nước uống.

Có thể đem giã nát đắp nên vị trí mụn nhọt trên mặt hoặc trên cơ thể.

Nên sử dụng bài thuốc này trong vòng ít nhất 1 tuần.

3.Hỗ trợ chữa trị đái tháo đường

Dùng 100g Càng cua rửa sạch bóp với giấm (có thể dùng chanh), ếch 1 con (100g), lột da, làm sạch sẽ, bỏ đầu, lấy phần thịt tẩm bột, rán chín vàng. Đem tất cả trộn đều, ăn tuần 2-3 lần

4.Hỗ trợ chữa trị thiếu máu

Dùng 100g Rau Càng cua, rửa sạch bóp giấm, thịt bò 100g, cho gia vị vừa đủ xào chín tới trộn đều ăn cùng với cơm. Một tuần ăn 3 lần.

5.Lợi tiểu, chữa bí tiểu tiện:

Dùng 150 – 200g Rau Càng cua, rửa sạch, cho 300ml nước đun sôi, uống trong ngày chia 2 lần.

Uống liên tục trong vòng 5 ngày bạn sẽ thấy hiệu quả.

6.Chữa trị chín mé, sưng tấy có mủ:

Dùng 100 – 150g Rau càng cua,rảu sạch cho 250ml nước vào, đun sôi . chia 2 lần uống trong ngày.

Dùng Bã đắp ngoài.

7.Chữa trị đau lưng cơ co rút (nhiệt độc nhập kinh thận):

Rau càng cua đem sắc uống 50 – 100g/ngày.

8.Chữa trị bệnh ngoài da khô sần, mụn nhọt lở ngứa, vết thương lâu lành:

Hàng ngày, Rau càng cua ăn sống, hoặc xay nước uống, giã đắp ngoài.

Ngoài ra, trong dân gian cho rằng: ăn loại rau này làm người mát, nhuận trường bớt táo bón, đi tiêu dễ dàng, tim bớt hồi hộp, người khỏe, vì rau này có tính nhuận tràng và giàu kali, vitamin C,.

5.Những lưu ý khi sử dụng

– Người có tỳ vị hư hàn đang tiêu chảy, lạnh bụng không nên dùng.

– Sỏi thận không nên dùng rau Càng cua.

– Phụ nữ đang có thai hay cho con bú cũng cần kiêng kỵ. Vì: Trong rau có chứa chất tổng hợp prostaglandin, loại acid béo không bão hòa ở các mô, có các tác dụng sinh lý ở các mô riêng biệt, gây khó khăn cho thai nhi và em bé sau này.

– Không nên ăn rau này cùng với mù tạt vì có thể gây ra các triệu chứng như hen suyễn đối với người nhạy cảm với thành phần của rau. Chính vì vậy, những người đang mắc hoặc có tiền sử mắc bệnh hen suyễn nên lưu ý khi sử dụng loại rau càng cua này.

– Những người quá mẫn, dị ứng với loại rau này.

Rau Càng cua – loài rau dân dã, nó mang lại rất nhiều lợi ích cho sức khỏe. cũng là một vị thuốc cổ truyền được sử dụng từ rất lâu trong dân gian. Do có nhiều tác dụng quý mà loại rau này được dùng trong các bài thuốc chữa bệnh cũng như cuộc sống hằng ngày. Tuy nhiên, để có thể phát huy công dụng của vị thuốc này tốt nhất đối với sức khỏe, bạn nên tham khảo ý kiến thầy thuốc để kiểm soát rủi ro và những tác dụng không mong muốn./.

Ds.CKI.Nguyễn Quốc Trung

XEM THÊM: DUOCHOCVIETNAM.EDU.VN