4 chức năng chính của canxi trong cơ thể

Canxi là một khoáng vi lượng có mặt phổ biến trong cơ thể. Chúng ta thường hay nghe rằng, thiếu canxi sẽ bị loãng xương và biết được canxi tham gia vào cấu trúc cơ thể mà ở đây cụ thể là xương. Tuy nhiên, ngoài chức năng này, canxi còn những chức năng khác. Hãy cùng Trường Cao Đẳng Dược TPHCM tìm hiểu nhé!

Một số chức năng của canxi

1. Tham gia vào cấu trúc

Theo giảng viên Cao đẳng Y dược TPHCM cho biết: Canxi là một yếu tố cấu trúc chính trong xương và răng. Thành phần khoáng chất của xương bao gồm chủ yếu là các tinh thể hydroxyapatite [Ca₁₀(PO4)₆(OH)₂], chứa một lượng lớn canxi, phospho và oxy. Xương là một mô năng động được tu sửa trong suốt cuộc đời. Các tế bào xương được gọi là hủy cốt bào bắt đầu quá trình tu sửa bằng cách hòa tan hoặc tái hấp thu xương. Các tế bào tạo xương được gọi là nguyên bào xương sau đó sẽ tổng hợp xương mới để thay thế xương đã bị tiêu hủy. Trong quá trình tăng trưởng bình thường, quá trình tạo xương vượt quá quá trình hủy xương. Loãng xương có thể xảy ra khi quá trình tái tạo xương thường xuyên vượt quá quá trình hình thành.

Thiếu canxi gây ra hiện tượng loãng xương

2. Cân bằng nội môi Calcium

Nồng độ canxi trong máu và chất lỏng bao quanh các tế bào được kiểm soát chặt chẽ để duy trì chức năng sinh lý bình thường. Sự giảm nhẹ nồng độ canxi trong máu (ví dụ, trong trường hợp lượng canxi không đủ) được các tuyến cận giáp cảm nhận, dẫn đến tăng tiết hormone tuyến cận giáp (PTH). Ở thận, PTH kích thích chuyển đổi vitamin D thành dạng hoạt động (1,25-dihydroxyvitamin D; calcitriol), làm giảm nhanh bài tiết canxi qua nước tiểu nhưng tăng bài tiết phốt pho qua nước tiểu. PTH tăng cao cũng kích thích quá trình tái hấp thu xương, dẫn đến giải phóng khoáng chất trong xương (canxi và phốt phát) – những hoạt động cũng góp phần khôi phục nồng độ canxi trong huyết thanh. Tăng 1,25-dihydroxyvitamin D trong tuần hoàn cũng kích hoạt sự hấp thu ở ruột cả canxi và phốt pho. Giống như PTH, 1,25-dihydroxyvitamin D kích thích giải phóng canxi từ xương bằng cách kích hoạt các tế bào hủy xương (tế bào hủy xương). Theo cẩm nang sức khoẻ khi lượng canxi trong máu tăng lên mức bình thường, tuyến cận giáp sẽ ngừng tiết ra PTH. Nồng độ canxi trong máu tăng nhẹ sẽ kích thích tuyến giáp sản xuất và bài tiết hormone peptide, calcitonin.

Calcitonin ức chế bài tiết PTH, làm giảm cả quá trình hủy xương và hấp thu canxi ở ruột, đồng thời làm tăng bài tiết canxi qua nước tiểu (Hình 1). Cuối cùng, những thay đổi cấp tính về nồng độ canxi trong máu dường như không gây ra sự tiết ra yếu tố tăng trưởng nguyên bào sợi 23 (FGF-23) hormone phosphaturic, được sản xuất bởi các tế bào tạo xương (nguyên bào xương/tế bào xương) để đáp ứng với sự gia tăng lượng phốt pho ăn vào. Mặc dù hệ thống phức tạp này cho phép kiểm soát nhanh chóng và chặt chẽ nồng độ canxi trong máu, nhưng nó phải trả giá bằng xương.

3. Tín hiệu tế bào

Canxi đóng vai trò trung gian cho quá trình co và giãn mạch máu (co mạch và giãn mạch), dẫn truyền xung thần kinh, co cơ và bài tiết các hormone như insulin. Các tế bào dễ bị kích thích, chẳng hạn như cơ xương và tế bào thần kinh, chứa các kênh canxi phụ thuộc vào điện áp trong màng tế bào của chúng, cho phép thay đổi nhanh chóng nồng độ canxi. Ví dụ, khi một xung thần kinh kích thích một sợi cơ co lại, các kênh canxi trong màng tế bào sẽ mở ra để cho phép các ion canxi đi vào tế bào cơ.

Trong tế bào, các ion canxi này liên kết với các protein kích hoạt, giúp giải phóng một lượng lớn các ion canxi từ các túi dự trữ của mạng lưới nội chất (ER) bên trong tế bào. Sự liên kết của canxi với protein troponin-c bắt đầu một loạt các bước dẫn đến co cơ. Sự liên kết của canxi với protein calmodulin sẽ kích hoạt các enzym phân hủy glycogen trong cơ để cung cấp năng lượng cho quá trình co cơ. Sau khi hoàn thành hành động, canxi được bơm ra bên ngoài tế bào hoặc vào ER cho đến lần kích hoạt tiếp theo.

4. Quy định chức năng protein

Canxi cần thiết để ổn định một số protein, bao gồm cả enzyme, tối ưu hóa hoạt động của chúng. Sự liên kết của các ion canxi là cần thiết để kích hoạt bảy yếu tố đông máu “phụ thuộc vào vitamin K” trong chuỗi đông máu. Thuật ngữ “dòng thác đông máu” dùng để chỉ một loạt các sự kiện, mỗi sự kiện phụ thuộc vào sự kiện khác để cầm máu thông qua hình thành cục máu đông.

5. Canxi và sự tương tác thuốc

Theo giảng viên Cao đẳng Dược cho biết: Uống bổ sung canxi kết hợp với thuốc lợi tiểu thiazide (ví dụ: hydrochlorothiazide) làm tăng nguy cơ phát triển chứng tăng canxi máu do tăng tái hấp thu canxi ở thận. Bổ sung canxi liều cao có thể làm tăng khả năng nhịp tim bất thường ở những người dùng digoxin (Lanoxin) để điều trị suy tim. Canxi, khi được cung cấp qua đường tĩnh mạch, có thể làm giảm hiệu quả của thuốc chẹn kênh canxi. Tuy nhiên, canxi bổ sung qua chế độ ăn uống và đường uống dường như không ảnh hưởng đến hoạt động của thuốc chẹn kênh canxi. Canxi có thể làm giảm sự hấp thu của tetracycline, kháng sinh nhóm quinolone, bisphosphonates, sotalol (thuốc chẹn beta) và levothyroxine; do đó, nên tách biệt liều lượng của các loại thuốc này với thực phẩm hoặc chất bổ sung giàu canxi hai giờ trước khi bổ sung canxi hoặc từ bốn đến sáu giờ sau khi bổ sung canxi.

Canxi bổ sung có thể làm giảm nồng độ dolutegravir (Tivicay), elvitegravir (Vitekta) và raltegravir (Isentress), ba loại thuốc kháng vi-rút, trong máu nên bệnh nhân nên dùng chúng hai giờ trước hoặc sau khi bổ sung canxi. Không nên tiêm canxi vào tĩnh mạch trong vòng 48 giờ sau khi tiêm tĩnh mạch ceftriaxone (rocephine), một loại kháng sinh cephalosporin, vì kết tủa muối ceftriaxone-canxi có thể hình thành trong phổi và thận và là nguyên nhân gây tử vong. Sử dụng thuốc chẹn H2 (ví dụ: cimetidine) và thuốc ức chế bơm proton (ví dụ: omeprazole) có thể làm giảm sự hấp thu canxi cacbonat và canxi photphat, trong khi lithium có thể làm tăng nguy cơ tăng canxi máu ở bệnh nhân. Việc sử dụng calcipotriene tại chỗ, một chất tương tự vitamin D, trong điều trị bệnh vẩy nến khiến bệnh nhân có nguy cơ bị tăng canxi máu nếu họ bổ sung canxi.

Sưu tầm: Thạc sĩ Trần Thị Minh Tuyến

XEM THÊM: DUOCHOCVIETNAM.EDU.VN

Bệnh viện thẩm mỹ Gangwhoo Bệnh viện thẩm mỹ Gangwhoo Bệnh viện thẩm mỹ Gangwhoo Bệnh viện thẩm mỹ Gangwhoo Bác sĩ Phùng Mạnh Cường Bác sĩ Phùng Mạnh Cường